अजागळ / गलथान
"अजा" हा संस्कृत शब्द आहे. त्याचा अर्थ बकरी. अजापुत्र म्हणजे बकरा किंवा बोकड. या प्राण्याला गळ्याशेजारी स्तनांसारख्या दोन मांसग्रंथी असतात परंतु, त्यातून दूध निघत नाही म्हणजे त्या निरुपयोगी ठरतात. त्यावरून "अजागलस्तन" हा शब्द रूढ झाला. याचेच रूप म्हणजे अजागळ. तसेच , 'गलथान' या शब्दात 'थान' म्हणजे 'स्तन'...
अगत्य , अगतिक, अगम्य, गमक, गमावणे
संस्कृतमध्ये 'ये गत्यर्थाः ते ज्ञानार्थाः' असा सिद्धांत आहे, म्हणजेच जेवढे 'गमनार्थक' धातू आहेत ते 'ज्ञानार्थक' समजावे. 'गमने' यात सतत गमनाची (जाणण्याची, वाटण्याची तसेच हलण्याची, जाण्याची) क्रिया आहे. सरस्वती जशी ज्ञानाची देवता आहे तशीच ती गमनाची द्योतक - नदीदेवता आहे ही कल्पना या सिद्धांताच्या मुळाशी...
अखिल आणि निखिल
‘अखिल मानव जातीला....’ किंवा ‘अखिल भारतात’ असे काही शब्दबंध आपण वापरीत असतो.
खिल हा संस्कृत शब्द आहे. वेदामधल्या काही विशेष सूक्तांसाठी तो वापरला जातो. व्यासांनी ऋग्वेदाच्या दहा मंडाळांमध्ये सर्व सूक्तांची वाटणी केल्यावरही त्यांच्या लक्षात आले की, तरीही काही सूक्ते शिल्लक राहिलीच! मग त्या शिल्लक अथवा बाकी राहिलेल्या सूक्तांना...
मनोगत.मराठी भाषेचा अभ्यास झाला पाहिजे, व्याकरण आणि शुद्धलेखनाकडे दुर्लक्ष करून चालणार नाही, भाषा जबाबदारीने हाताळायला हवी हे असं आपण अनेकदा ऐकतो, वाचतो. मी सुद्धा असेच काहीसे कानउघाडणीपर बोल एका ज्येष्ठ व्यक्तीकडून ऐकले. त्यांचं कळकळीचं बोलणं ऐकताना फार जाणवत गेलं की आपलं शिक्षण जरी मराठी माध्यमातून झालेलं असलं आणि आपण थोडंफार...