इन्व्हेस्टमेंट बँकिंग आणि कमर्शिअल बँकिंग मधील फरक

आर्थिक क्षेत्रात गुंतवणूक आणि व्यापार हे दोन महत्वाचे स्तंभ आहेत. या दोन्ही क्षेत्रांना बँक अत्यावश्यक सेवा पुरवतात. परंतु, इन्व्हेस्टमेंट बँकिंग आणि कमर्शिअल बँकिंग यांच्या भूमिका वेगळ्या असतात. गुंतवणूकदार आणि कंपन्यांना जोडण्याचे काम इन्व्हेस्टमेंट बँकिंग करते आणि दैनंदिन आर्थिक व्यवहारांसाठी सोयी सुविधा पुरवण्याचे काम हे कमर्शिअल बँकिंग चे मुख्य काम आहे.

इन्व्हेस्टमेंट बँकिंग:

इन्व्हेस्टमेंट बँक भांडवली बाजारातील सिक्युरिटीज अंडरराइट करणे किंवा विलीनीकरण आणि अधिग्रहण साठी सल्लागार सेवा प्रदान करणे अश्या प्रकारच्या  कामांवर लक्ष केंद्रित करतात. ते कंपन्या आणि गुंतवणूकदार यांच्यात मध्यस्थ म्हणून काम करतात, कंपन्यांना स्टॉक आणि बाँड्स जारी करून भांडवल वाढवण्यास मदत करतात. गुंतवणूक बँका आर्थिक सल्लागार सेवा देखील देतात, ज्यात विलीनीकरण आणि अधिग्रहणाबद्दल मार्गदर्शन आणि भांडवल उभारणी साठीची धोरणे यांचा समावेश होतो.

इन्व्हेस्टमेंट बँकांचे एक महत्त्वाचे कार्य म्हणजे सिक्युरिटीज ऑफरिंग अंडरराइट करणे. हे सिक्युरिटीज खरेदी आणि विक्रीची जोखीम गृहीत धरून कंपनीला आवश्यक असलेला निधी मिळेल याची खात्री करून ते गुंतवणूकदारांना शेअर्स किंवा बाँड्सची किंमत आणि वितरण करण्यात मदत करतात.

शिवाय, गुंतवणूक बँका कंपन्यांना इतर व्यवसाय संपादन किंवा विलीन करण्याबाबत सल्ला देऊन विलीनीकरण आणि अधिग्रहण क्रियाकलापांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ते संभाव्य लक्ष्यांचे मूल्यमापन करण्यात, वाटाघाटी करण्यात आणि भागधारकांसाठी मूल्य वाढविण्यासाठी व्यवहारांची रचना करण्यात मदत करतात.

कमर्शिअल बँकिंग:

याउलट, कमर्शिअल बँक प्रामुख्याने व्यक्ती, लहान व्यवसाय आणि मोठ्या कॉर्पोरेशनला आर्थिक सेवा प्रदान करण्यावर लक्ष केंद्रित करतात. या बँका ग्राहकांकडून ठेवी स्वीकारतात आणि बचत खाती, खाते तपासणे, कर्जे, तारण आणि क्रेडिट कार्डांसह विविध प्रकारचे कर्ज आणि बँकिंग उत्पादने देतात.

कमर्शिअल बँकांच्या प्राथमिक कार्यांपैकी एक म्हणजे व्यक्ती आणि व्यवसायांकडून ठेवी स्वीकारणे आणि त्यांना व्याज देणारी खाती प्रदान करणे. या ठेवी बँकेसाठी निधीचा एक स्थिर स्त्रोत म्हणून काम करतात, ज्याचा वापर ती नंतर कर्जदारांना कर्ज आणि क्रेडिट देण्यासाठी करू शकते. कमर्शिअल बँका व्यक्ती आणि व्यवसायांना घर खरेदी करणे, शिक्षणासाठी वित्तपुरवठा करणे किंवा व्यवसाय ऑपरेशन्ससाठी निधी पुरवणे यासारख्या विविध कारणांसाठी भांडवल उपलब्ध करून देऊन अर्थव्यवस्थेत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.

कमर्शिअल बँक वैयक्तिक कर्ज, व्यवसाय कर्ज आणि गहाणखत यासह अनेक प्रकारच्या कर्ज सेवा देतात. ते कर्जदारांच्या क्रेडिटयोग्यतेचे मूल्यांकन करतात आणि त्यांची आर्थिक स्थिती आणि कर्जाची परतफेड करण्याच्या क्षमतेवर आधारित क्रेडिट वाढवतात. याव्यतिरिक्त, कमर्शिअल बँक त्यांच्या ग्राहकांना संपत्ती व्यवस्थापन, गुंतवणूक सल्ला आणि विमा उत्पादने यासारख्या सेवा प्रदान करतात.

मुख्य फरक:

  • मुख्य कार्य: इन्व्हेस्टमेंट बँक भांडवली बाजारातील सिक्युरिटीज अंडरराइट करणे आणि विलीनीकरण आणि अधिग्रहणासाठी सल्लागार सेवा प्रदान करणे अश्या क्रियाकलापांवर लक्ष केंद्रित करतात. याउलट कमर्शिअल बँक प्रामुख्याने किरकोळ बँकिंग सेवा जश्या की ठेवी, कर्ज देणे आणि संपत्ती व्यवस्थापन  यावर लक्ष केंद्रित करतात.
  • ग्राहकवर्ग: इन्व्हेस्टमेंट बँक प्रामुख्याने कॉर्पोरेशन, संस्थात्मक गुंतवणूकदार आणि उच्च मूल्य असलेल्या व्यक्तींना सेवा देतात. व्यक्ती, छोटे व्यवसाय आणि मोठ्या कॉर्पोरेशनसह व्यावसायिक बँका व्यापक श्रेणीच्या ग्राहकांना सेवा देतात.
  • जोखीम प्रोफाइल: इन्व्हेस्टमेंट बँकिंग क्रियाकलाप कमर्शिअल बँकिंग क्रियाकलापांपेक्षा अधिक धोकादायक असतात, कारण त्यामध्ये सिक्युरिटीज ऑफरिंग अंडरराइट करणे आणि क्लायंटला क्लिष्ट आर्थिक व्यवहारांवर सल्ला देणे समाविष्ट असते. ठेवी स्वीकारणे आणि कर्ज घेणे यासारखे व्यावसायिक बँकिंग क्रियाकलाप सामान्यतः कमी जोखमीचे मानले जातात.
  • नियमन: इन्व्हेस्टमेंट बँक सिक्युरिटीज मार्केट आणि आर्थिक सल्लागार सेवा नियंत्रित करणाऱ्या नियमांच्या अधीन असतात. ठेवी घेणे, कर्ज देणे आणि ग्राहक संरक्षणासह बँकिंग क्रियाकलाप नियंत्रित करणाऱ्या नियमांच्या अधीन व्यावसायिक बँका असतात.

थोडक्यात म्हणजे  इन्व्हेस्टमेंट बँका आणि कमर्शिअल बँकांच्या वेगवेगळ्या भूमिका आहेत आणि ते आर्थिक व्यवस्थेमध्ये वेगवेगळ्या ग्राहकांना सेवा देतात. गुंतवणूक बँका भांडवल बाजार आणि कॉर्पोरेशन आणि संस्थात्मक गुंतवणूकदारांसाठी सल्लागार सेवांवर लक्ष केंद्रित करतात, तर व्यावसायिक बँका व्यक्ती आणि व्यवसायांसाठी किरकोळ आणि व्यावसायिक बँकिंग गरजा पूर्ण करतात. हा फरक ओळखणे माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यासाठी महत्वाचा आहे.

ऋता कुलकर्णी
ऋता कुलकर्णी
ऋता ही कायदेतज्ज्ञ असून तिने आर्थिक व्यवहारांचे ज्ञान सुलभ होऊन ते सामान्य मराठी माणसांपर्यंत पोहोचावे म्हणून अर्थसाक्षरता नावाचा उपक्रम चालू केला आहे.

TOP 10 TRENDING ON NEWSINTERPRETATION

Northern Virginia delivers shock victory as Walkinshaw flips key seat against White House agenda

Democrats have scored a key victory in Virginia as...

Mandelson regrets Epstein association saying he was misled while PM continues backing

Ambassador’s Admission of Regret Peter Mandelson, the United Kingdom’s ambassador...

Newsom draws Megyn Kelly’s ire after sharing old Trump clips to boost online trolling campaign

A sharp exchange unfolded when a well-known media host...

Shocking Files Reveal Bill Clinton Letter in Epstein’s Infamous ‘Birthday Book’

Oversight Committee Releases New Epstein Records The House Oversight Committee...

McGregor channels Trump populism with Musk support in high-stakes Irish presidential race

In early September 2025, Ireland was taken by surprise...

Federal authorities seize $3 million in crypto linked to ransomware that hit US hospitals

Federal authorities have seized nearly $3 million worth of...

Bernie Sanders backs Zohran Mamdani in New York City mayor race citing grassroots momentum

A major political figure has stepped into the New...

JPMorgan handled $1.1 billion for Jeffrey Epstein despite warnings of criminal ties and reputation risk

JPMorgan Chase, one of America’s biggest banks, had a...

Qualys confirms limited Salesforce data access during Drift hacking campaign raising security concerns

Hackers accessed some Salesforce information from risk management company...

Related Articles

Popular Categories

error: Content is protected !!