मध्यपूर्वेत तणावाचे ढग: इस्रायल-इराण संघर्षाच्या उंबरठ्यावर
25 आणि 26 ऑक्टोबर 2024 च्या रात्री इस्रायलने इराणवर केलेल्या हवाई हल्ल्यांमुळे मध्यपूर्वेत एक नविन युद्धसंकट उभे राहिले आहे. या हल्ल्यामुळे इस्रायल आणि इराणमधील तणाव विकोपाला पोहोचला आहे आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर त्याची चर्चा होत आहे. इराणचे सर्वोच्च नेते आयातुल्ला अली खामेनी आणि त्यांच्या वरिष्ठ सल्लागार आता निर्णायक भूमिका घेण्याच्या तयारीत आहेत. या तणावपूर्ण वातावरणामुळे संपूर्ण प्रदेशातील शांती आणि स्थैर्यावर गंभीर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे. यामुळे इराणला आता युद्धाच्या संपूर्ण तयारीत उतरण्याची वेळ आली आहे का, हा कळीचा मुद्दा ठरतो.
इराणसमोरची राजकीय आणि सामरिक आव्हाने
इस्रायलच्या हल्ल्यानंतर इराण समोर तातडीच्या निर्णायक पावलांचा प्रश्न निर्माण झाला आहे. इराणकडे बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र आणि अण्वस्त्र निर्मितीचे कौशल्य असल्यामुळे त्यांच्याकडे प्रत्युत्तर देण्यासाठी सामर्थ्य आहे. परंतु, आंतरराष्ट्रीय दबाव आणि या संघर्षाचा परिणाम इराणच्या अंतर्गत सुरक्षेवर होऊ शकतो, हे देखील ते लक्षात घेत आहेत. जर इराणने आता मौन बाळगले तर त्याचा संदेश त्यांच्या राष्ट्रात कमजोरपणाचा जाईल आणि याचा फायदा इस्रायल उचलण्याची शक्यता आहे. यामुळे इराणच्या सत्ताधारी नेत्यांसाठी एक अत्यंत नाजूक वेळ आली आहे, जिथे त्यांना तात्काळ निर्णय घेऊन देशाची प्रतिष्ठा जपावी लागेल.
इराणचे सर्वोच्च नेते खामेनी आणि त्यांच्या मंत्रिमंडळातील वरिष्ठ सदस्यांमध्ये युद्धाच्या संभाव्य परिणामांचा विचार सुरू आहे. एक उच्चपदस्थ अधिकाऱ्याने सांगितले की, “आम्ही शांत राहू आणि संयम बाळगू, पण जर इस्रायलच्या हल्ल्यांची मालिका थांबली नाही, तर आम्ही आमच्या पूर्ण सामर्थ्याने प्रत्युत्तर देऊ.” या विधानामुळे इराणने एक पाऊल पुढे जाऊन आक्रमक भूमिका घ्यायचा इशारा दिला आहे.
इस्रायलच्या कडून अधिक हल्ल्यांचे संकेत
इस्रायलचे पंतप्रधान, या हल्ल्यांवर अधिकृतपणे प्रतिक्रिया देताना, इराणच्या सैन्याच्या विरोधात कठोर भूमिका घेण्याची गरज असल्याचे अधोरेखित करत आहेत. त्यांच्या मते, “इस्रायलच्या सुरक्षिततेसाठी कोणतीही किंमत न आकारता आम्ही कठोर पावले उचलणार आहोत.” यापूर्वी इस्रायलने इराणविरोधात असे आक्रमक धोरण घेतले होते, विशेषतः 7 ऑक्टोबर 2023 च्या हमासच्या हल्ल्यानंतर, ज्यामध्ये अनेक इस्रायली नागरिकांना हानी पोहोचली होती. इस्रायल आता कोणताही हल्ला परतफेडीच्या भावनेतून सहन करणार नाही, हे स्पष्ट झाले आहे.
आंतरराष्ट्रीय प्रतिसाद आणि मध्यपूर्वेत अस्थिरतेचे संकट
या घटनांच्या पार्श्वभूमीवर अमेरिकेनेही आपल्या मित्र राष्ट्र इस्रायलला सामरिक पाठिंबा दिला आहे. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बायडन यांनी इस्रायलला अत्याधुनिक संरक्षण यंत्रणा देण्याचे आश्वासन दिले आहे. दुसरीकडे, ब्रिटननेही इस्रायलच्या स्वसंरक्षणाच्या अधिकाराचे समर्थन केले आहे, तर युरोपियन महासंघाने या संघर्षात संयम राखण्याचे आवाहन केले आहे.
इराण आणि इस्रायलमधील या संघर्षामुळे संपूर्ण मध्यपूर्वेत अस्थिरता वाढू शकते. याच्या परिणामी जगभरातील तेलाच्या किमतींमध्ये वाढ होऊ शकते आणि आंतरराष्ट्रीय व्यापारात अडचणी निर्माण होऊ शकतात. तज्ज्ञांच्या मते, जर हा संघर्ष उभयतांना सोडवण्याचे प्रयत्न झाले नाहीत, तर संपूर्ण मध्यपूर्व क्षेत्र एका युद्धाच्या कचाट्यात अडकण्याची शक्यता आहे.
या संघर्षामुळे एक चिंताजनक चित्र उभे राहिले आहे, जिथे शांततेसाठी केलेले प्रयत्न आणि आंतरराष्ट्रीय दडपण यांचा प्रभाव किती महत्त्वाचा ठरतो, हे पुढील काळात स्पष्ट होईल.
